Op vakantie speuren naar een wifispot; vanaf 15 juni 2017 is dat verleden tijd. In de gehele Europese Unie bel, sms en internet je dan ‘gewoon’ binnen je bundel. Een negatieve trend, vindt Anna van Oenen, oprichtster van 1 dag offline. “Ook in het buitenland ben je straks continu bereikbaar. Terwijl je juist op vakantie rust moet vinden, even ‘uit’ moet staan.”
Op een zolderkamer aan de Keizersgracht huist 1 dag offline. Om in het kantoor van psychologe Anna van Oenen te komen, moet je eerst vijf trappen trotseren. Uitgeput aangekomen tref je daar een oase van rust met prachtig uitzicht op de Amsterdamse grachten aan. Op het bureau staat een dichtgeklapte MacBook, Van Oenen zelf leeft zeker niet offline.
Twee jaar geleden merkte de psychologe dat een hoop mensen worstelen met hun drukke leven en met de vele eisen die aan ze worden gesteld. “Op school of op het werk wil je het goed doen, tegelijkertijd zie je alle leuke verhalen van de mensen om je heen en wil je ook daar aan voldoen”, vertelt ze. Van Oenen richtte 1 dag offline op, zodat mensen – de naam geeft het eigenlijk al weg – een dag ‘offline’ kunnen zijn. Of zoals ze het zelf uitlegt: “Een korte interventie om mensen te inspireren uit hun leventje te stappen, uit de drukte en even met iets heel anders bezig zijn.”
Want sinds de opkomst van de smartphone is dat steeds moeilijker geworden. Je hebt overal internet, jezelf daaraan onttrekken is haast onmogelijk. “Je wordt echt buitengesloten als je er niet aan mee doet.” En daar komt 1 dag offline in beeld. “Je moet niet al je mobiele apparaten het raam uitgooien, ik heb zelf ook internet op mijn telefoon”, vertelt Van Oenen. “Maar je kunt wel zelf bepalen waar en wanneer je er wat mee doet. Het helpt als je daarbij feedback krijgt van onze coaches. Dat een ander aan je vraagt: ‘Goh, je bent nu een dag offline geweest, wat heeft dat je opgeleverd?’”
Het nut
Van haar bureau haalt de psychologe een foldertje. Op de voorkant daarvan staan dertien woorden, wit gedrukt in een paars vlak. Creativiteit, ontspanning, inspiratie, productiviteit, zelfreflectie, enzovoorts. “Punten die verbeteren als je je bewust wordt van je onlinegedrag”, legt ze uit. “Persoonlijk leiderschap, dat levert het op. Jij bepaalt wat je doet, niet de bliepjes op je telefoon. En doordat je niet constant met twee dingen tegelijk bezig bent, word je scherper op andere vlakken.”
Geert Boon kan dat beamen. Hij werkt fulltime als trainee bij het UWV en is eigenlijk de hele dag bezig met van alles. “Tijdens het werken met mijn privéleven via Whatsapp, ’s avonds met mijn werk door mijn mail te checken”, vertelt hij. “Ik vroeg me af wat er gebeurde als ik mijn smartphonegebruik zou minderen.” Hij besloot een dag offline te gaan. “Sindsdien merk ik dat ik minder met mijn telefoon bezig ben en meer tijd heb voor andere, belangrijkere dingen.”
Van Oenen hoort het wel vaker, dat werk en privé door elkaar heen lopen. “Vroeger was het zo, dat als je aan het werk was, dan had je ‘aantijd’. Kwam je thuis, dan had je ‘uittijd’. Je ziet dat die grenzen vervagen.” Volgens de psychologe is daarbij een disbalans ontstaan, rust is er niet meer bij. “Je bent altijd en overal bereikbaar. Straks zelfs op vakantie.”
Online over de grenzen
“Als je vroeger naar het buitenland ging, was je er echt even niet”, vertelt Van Oenen. Dat is door de opkomst van wifispots al minder geworden, maar vanaf volgend jaar ben je in heel Europa ‘gewoon’ bereikbaar. De Europese Unie bereikte eind 2015 namelijk een akkoord waarin de roamingkosten per 15 juni 2017 worden afgeschaft. Ook over de grens kun je dan ‘gewoon’ whatsappen en facebooken. “In hoeverre ontspan je dan nog?”
Boon merkte dat hij na zijn dag offline een stuk relaxter met zijn mobiel omging. Zeker omdat ook zijn vriendin bij 1 dag offline was geweest. “Toen we samen op vakantie gingen, waren we beiden minder met onze telefoon in de weer”, legt hij uit. “Ik weet dus eigenlijk niet of ik zo blij ben met de afschaffing van de roamingkosten, van mij hoeft het niet per se. Ik denk namelijk dat het toch invloed op mijn vakanties gaat hebben. Apps en mailtjes brengen me met mijn gedachten terug naar huis, terwijl ik juist van mijn vakantieplek moet genieten.”
Volgens Van Oenen moeten we ons afvragen wat we echt belangrijk vinden. “Je vakantie, dat mooie landschap, je reisgenoten of het lekkere weer, of de laatste statusupdate van een facebookvriend?”, vraagt ze zichzelf af. “Al dat bezig zijn met anderen, dat gaat ten koste van de relaties met de mensen dicht bij je.” Als voorbeeld noemt ze haar dochtertje van drie. “Als we bijvoorbeeld samen naar de speeltuin gaan, laat ik mijn telefoon thuis. Want je kinderen zien spelen, dat vind ik belangrijker dan mijn tijdlijn checken.”
Wat dan?
Bewuste afwegingen maken dus, maar hoe doe je dat? Gewoon niet elke keer kijken als er iets binnenkomt, aldus Van Oenen. “Ik denk dat we onszelf nu te veel laten leiden door onze mobieltjes en de apps die daarop staan. En dat leidt tot een ‘cognitieve overload’, zoveel multitasken kan ons brein niet aan. En dat zien we dan weer terug in de burn-outcijfers”, legt ze uit. De psychologe vergelijkt ons brein daarom met de batterij van een laptop of telefoon. “Die moet je zo nu en dan opladen, je brein ook. Even terug in de ‘normaalstand’. Doordat we constant met van alles bezig zijn, lukt dat niet meer.”
Maar hoe dan? Van Oenen heeft een paar simpele tips. “We kijken de hele dag door op Whatsapp en Facebook, mailtjes springen ons scherm in. Zet je telefoon eens uit of op vliegtuigstand en bepaal vervolgens zelf het moment waarop je hem weer inschakelt. Handel alles af en leg hem weer weg. Op die manier bepaal jij wanneer je je zaken afhandelt.”
“En wat is het eerste wat we doen als we ’s ochtends wakker worden?”, vraagt Van Oenen. “Onze telefoon checken. Op die manier begin je je dag helemaal verkeerd. Je moet bezig zijn met wat de dag jou gaat brengen, wat jij wilt doen. Niet met waar anderen mee bezig zijn ”, vertelt ze. ’s Avonds doen we volgens haar precies hetzelfde.
“Als we eindelijk klaar zijn met werken, leren of wat dan ook, gaan veel mensen met hun telefoon of tablet op de bank liggen. Je zou eigenlijk jezelf de regel moeten stellen om er bijvoorbeeld na negen uur niet meer mee bezig te zijn. De laatste paar uur voor het slapen, focus je je alleen op jezelf.” Op die manier herpakken we volgens Van Oenen het persoonlijk leiderschap. “Het maakt niet uit welke methode je gebruikt. Het gaat erom dat je zelf bepaalt wat je wanneer doet, en niet het piepje op je telefoon.”
Tom Scheele studeert aan de De Fontys Hogeschool voor Journalistiek en heeft een interview gehouden met oprichtster van 1 dag offline Anna van Oenen.